کمال‌گرایی به ویژگی‌ای گفته می‌شود که در آن افراد بیشتر به سمت اهدافی تمایل دارند که دستیابی به آن سخت و حتی در برخی مواقع نشدنی است و این افراد معمولا برای خود و دیگران استانداردهایی سختی تعیین می‌کنند. مانند هر ویژگی شخصیتی، کمال‌گرایی نیز ویژگی‌ها و خصیصه‌های خاص خود را دارد، که برخی مثبت و برخی منفی و از فردی به فرد دیگر نیز متفاوت هستند. بسیاری کمال‌گرایی را خصوصیتی منفی و بازدارنده در نظر می‌گیرند، اما تحقیقات نشان داده‌اند که کمال‌گرایی دو نوع سالم و ناسالم دارد که می‌توان نوع ناسالم آن را ویژگی منفی در نظر گرفت. در مقالات قبل درباره ویژگی‌های یک کمال گرا صحبت کردیم، در این مقاله قصد داریم تا دو نوع سالم و ناسالم آن را توضیح دهیم و درباره تفاوت‌های آنها بگوییم.
کمال‌گرایی سالم یا تطبیقی چیست؟
ویژگی این نوع کمال‌گرایی، داشتن استانداردهای بالا برای خود و دیگران، پایداری در برابر ناملایمات و وظیفه‌شناسی است. کمال‌گرایی سالم در افراد معمولا با هدفمند بودن رفتارها و مهارت‌های سازمانی همراه است.
به عنوان مثال، وقتی صحبت از مدرسه و کار به میان می‌آید و شما ویژگی‌هایی مانند موارد زیر را داشته باشید، می‌توانید خود را کمال‌گرا و آن هم از نوع سالم بدانید:
- همیشه تلاش می‌کنید بهترین کار را انجام دهید.
- کار خود را به موقع انجام می‌دهید.
- انتظارات را برآورده می‌کنید و یا حتی فراتر از انتظارات پیش می‌روید.
- اگر کاملا به اهداف خود نرسیدید، ناراحت نمی‌شوید.
این یک نوع کمال‌گرایی سالم است، زیرا بر نکات مثبت تمرکز دارد و به شما انگیزه می‌دهد که بهترینِ خود را در کارها به نمایش بگذارید. بسیاری از ورزشکاران و هنرمندان کمال‌گرایی سالم دارند و از آنجایی که فقط به یک حوزه از زندگی آنها یعنی ورزش یا هنرشان مربوط می‌شود، این ویژگی به آنها کمک می‌کند تا در حوزه خود موفق شوند.
کمال‌گرایی ناسالم یا ناهنجار چیست؟
مانند هر رفتار دیگری کمال‌گرایی نیز اگر به افراط کشیده شود، می‌تواند روی ناسالم خود را نشان دهد. کمال‌گرایی ناسالم روی اشتباهات گذشته، ترس از انجام اشتباهات جدید، تردید در مورد اینکه آیا کار را به درستی انجام می‌دهید یا خیر و انتظارات بسیار بالا از دیگران، مانند والدین یا کارفرمایان، تمرکز دارد. علاوه بر این، افراد دارای ویژگی کمال‌گرایی ناسالم تمایل دارند که فردی کنترل‌گر باشند و روی افراد و موقعیت‌های مختلف این ویژگی را از خود نشان می‌دهند.
این نوع کمال‌گرایی می‌تواند روی جنبه‌های مختلف زندگی افراد اثر بگذارد. اساسا این نوع کمال‌گرایی است که به عنوان کمال‌گرایی افراطی شناخته می‌شود و بر زندگی شما حاکم است و باعث اضطراب و استرس شدید می‌شود.
به عنوان مثال، ممکن است قبل از انجام کاری یا ارائه‌ای دچار بیماری و هراس شوید، زیرا می‌ترسید که انتظارات دیگران یا خودتان را برآورده نکنید. مثال دیگر این است که دائما به دنبال این هستید که تایید دیگران را در مورد کارتان دریافت کنید و دوست دارید مدام از سمت دیگران تمجید شوید. ممکن است بخش زیادی از روزهای خود را با ترس یا اضطرابِ ناشی از عدم رعایت استانداردهای بالای خود سپری کنید. دقیقا اینها هستند که این نوع کمال‌گرایی را ناسالم می‌کنند، زیرا روی چیزهای منفی و همچنین مواردی تمرکز دارند که معمولا نمی‌توانید آنها را کنترل کنید.
به طور کلی، در حالی که کمال‌گرایی سالم با زندگی سالم و موفق‌تر هم در تحصیل و هم در کار مرتبط است، کمال گرایی ناسالم با پریشانی، عزت نفس پایین، اختلال در غذا خوردن، بی‌خوابی و علائم بیماری روانی همراه است.
